پرتاب ساینده ها یا بلاستینگ به عملیاتی گفته می شود که طی آن یک جریان از مواد ساینده تحت فشار زیاد به سطح نا هموار برخورد کرده و آن سطح را صاف می کند ، زبر می کند ، شکل می دهد ، و یا آلودگی را از ان سطح پاک می کند. یک مایع تحت فشار ، هوا ، و یا قرار دادن شئی در دستگاه گریز ار مرکز به عنوان شتاب دهنده مواد ساینده استفاده می شوند. پرتاب ساینده ها توسط بنیامین جویدن تیگمن در 18 اکتبر 1870 اختراع شد.
فهرست
1) انواع بلاستینگ
1.1 بلاستینگ تر (وت بلاست)
1.2 شات بلاست ( انفجار مهره )
1.3 بلاستیگ با استفاده از نیروی گریز از مرکز
1.4 هیدرو بلاستیگ
1.5 میکرو بلاستینگ
1.6 بلاستینگ خودکار
1.7 بلاستینگ یخ خشک
1.8 بلاستینگ با برس سیمی
2) تجهیزات
2.1 تجهیزات بلاستینگ سیار
2.2 کابین بلاستینگ
2.3 اتاق بلاستینگ
3 ) مواد ساینده
4) ایمنی
5) کاربرد های مدرن سند بلاست
1 ) انواع بلاستینگ
بلاستینگ تر (وت بلاست)
اولین کسی که از آب به عنوان ساینده در عملیات بلاستینگ استفاده کرد نورمن اشورث بود او مزایای استفاده از آب را به جای ماسه در عملیات سندبلاست فهمید در حالیکه استفاده از آب در عملیات بلاستینگ در پسیاری از کشور ها ممنوع بود.
و مزیت استفاده از آب موارد زیر بود:
توانایی داشتن حجم زیاد و بسیارخوب و در دسترس بودن
توانایی استفاده از آب داغ و صابون برای همزمان انجام دادن عملیات بلاستینگ و چربی زدایی سطح
حذف گرد و غبار حاصل از استفاده از سیلیس و آزبست ها که برای سلامتی زیان آور است.
می تواند در بیستر عملیات بلاستینگ ها از جمله بلاستینگ خودکار و در کابین بلاستینگ استفاده شود.
سرعت اجرا به اندازه سرعت اجرای سندبلاست است.
استفاده از آب در عملیات های بلاستینگ که در اطراف سطح سطوح شکننده مانند شیشه وجود دارد باعث می شود که احتمال وارد امدن خسارت کمتر شود.
سطح بعد از عملیات وت بلاست بسیار تمیز است و مانند روشهای دیگر بلاستینگ احتیاج به تمیز کاری سطح بعد از عملیات ندارد
حالتی برای سطح به وجود می آید که گرد و خاک به آن نمی چسبد.
عملیات رنگ آمیزی همیشه بعد از وت پلاست بهتر از رنگ امیزی بعد از سندبلاست است زیرا سطح بسیار تمیز است.
بعضی از عملیات هایی که بر روی فلزات انجام می شود مانند استیل کاری فلزات با وت پلاست بهتر انجام می شود.
شات بلاست ( انفجار مهره )
انفجار مهره یا همان شات بلاست روند از بین بردن رسوبات سطحی است که با استفاده از دانه های شیشه ای خوب در فشار بالا و بدون آسیب رساندن به سطح انجام می شود. ازشات بلاست برای تمیز کردن رسوبات کلسیم از کاشی استخر و یا هر سطوح دیگر، حذف قارچ های جاسازی شده استفاده می شود همچنین برای رنگ برداری از بدنه خودرو نیز به کار می رود . برای رنگ برداری خودرو شات بلاست بهتر از سندبلاست عمل می کند زیرا کمتر از سندبلاست به سطح اسیب می زند و ماندگاری آن بالا است.
بلاستیگ با استفاده از نیروی گریز از مرکز
در روش بلاستیگ با استفاده از نیروی گریز از مرکز ساینده ها با استفاده از نیروی گریز از مرکز به حرکت در می ایند و به جسم برخورد می کنند این نوع بلاستینگ در دسته عملیات های انجام شده در خلا دسته بندی می شود زیرا هیچ گونه هوا و یا مایعی وجود ندارد دستگاه گریز از مرکز دستگاهی با قدرت و کیفیت بالا که عملیات بلاستینگ را انجام می دهد و در عین حال ساینده ها را نیز جمع آوری و بازیافت می کند دستگاه گریز از مرکز معمولا در محیط هایی با دمای پایین کارایی خوبی دارند و معمولا از آنها برای بلاستینگ قطعات لاستیکی و پلاستیکی استفاده می شود سایز و قدرت دستگاه به اندازه قطعه ای که قرار است بلاستینگ شود بستگی دارد اولین دستگاه توسط Wheelabrator در سال 1932 اختراع شد.
هیدرو بلاستیگ :
هیدرو بلاستینگ معمولا به اسم واتر بلاست شناخته می شود و برای انجام آن تنها به یک اپراتور نیاز است در هیدرو بلاستینگ از یک جریان تحت فشار آب برای پاک کردن رنگ های قدیمی و مواد شیمیایی از روی سطح بدون آسیب زدن به ساختار اصلی قطعه استفاده می شود این روش برای پاک کردن داخل قطعات بسیار روش خوبی است زیرا اپراتور در این روش راحتتر از روش های دیگر بلاستینگ عملیات را انجام می دهد دیگر مزیت روش استفاده مجدد از آب و صرفه جویی در مصرف آاب است که باعث کاهش اثرات مخرب زیست محیطی می شود.
میکرو بلاستینگ
روش میکرو بلاستینگ یک روش بلاستیک خشک است که در آن از قطعات ریزی به نام nozzles که معمولا سایز آن بین 0.25 mm to 1.5 mm است به عنوان ساینده استفاده می شود که در این روش به نتیجه خوبی از بلاستینگ یک محیط کوچک از یک قطعه یزرگ می رسیم که این محیط بین 1mm تا 1cm است این روش به بلاستینگ مدادی نیز معروف است با این روش می توان بر روی پوسته تخم مرغ و یا شیشه حکاکی کرد سیستمی که این روش را انجام میدهد شامل یک منبع تغذیه قوی ، یک میکسر ، یک هود ، ساینده ، و منبع تغذیه هوا است.
بلاستینگ خودکار :
در این روش عملیات بلاستینگ توسط یک سیستم هدایت خودکار (رباط) انجام می شود بلاستینگ خودکار یک مرحله از یک پروسه اتوماسیون بزرگ است که برای آماده سازی و روکش کردن قطعات استفاده می شود. در این روش باید خیلی مراقبت انجام شود که محفظه بلاستینگ عاری از هرگونه گرد و غبار باشد.
بلاستینگ یخ خشک :
در این روش از هوا و یخ خشک (به عنوان ساینده) استفاده می شود که در آن آلودگی از سطح با نیروی ذرات دی اکسید کربن منجمد ضربه زده شده با سرعت بالا جدا می شود و ذرات یخ خشک بر روی سطح باقی نمی ماند جنس یخ خشک نرم است بنابراین نسیت به روش سندبلاست تخریب بسیار کمی دارد.
بلاستینگ با برس سیمی :
روش بلاستینگ با برس سیمی بر خلاف دیگر روش های بلاستینگ به مواد ساینده احتیاج ندارد در این روش سطح با استفاده از یک ابزار دوار با قدرت متغیر بلاستینگ می شود تماس های مکرر دستگاه با سطح باعث رنگ برداری از سطح میشود.
2) تجهیزات
تجهیزات بلاستینگ سیار :
سیستم بلاستینگ سیار توسط یک کمپرسور دیزل قوی تغذیه می شود کمپرسور دیزل حجم زیادی از هوای فشرده شده را برای یک یا چند دستگاه بلاستینگ فراهم می کند. دستگاه بلاستینگ مخزن انفجار تحت فشار، (ظرف تانک مانند) ، پر شده با مواد ساینده است تا مقدار قابل تنظیم از مواد ساینده تحت فشار را به خط اصلی بلاستیگ برساند
دستگاه مورد استفاده برای اضافه کردن شن و ماسه به هوای فشرده
کابین بلاستینگ :
کابین بلاستینگ در اصل یک سیستم حلقه بسته است که اجازه می دهد تا اپراتور به بلاستینگ قطعه بپردازد و مواد ساینده نیز بازیافت می شود این سیستم معمولا از چهار جزء تشکیل شده است. مهار (کابینت)، سیستم های بلاست ساینده، سیستم بازیافت ساینده و مجموعه کاهش دهنده گرد و غبار.اپراتور جهت شروع عملیات دست خود را درون قسمتی که بر روی کابین تعبیه شده است داخل می کند و اهرم بلاست را می گیرد همچنین دریچه ای بر روی کابین قرار دارد که اپراتور داخحل کابین را ببیند و روشن و خاموش کردن دستگاه از طریق پدالی که در زیر دستگاه قراردارد انجام می شود. دو نوع عملیات بلاستینگ در دستگاه انجام میشود 1 سندبلاست 2 وت بلاست
دستگاه کابین بلاستینگ
دستگاه دارای چندین اهرم است که از مواد مختلفی ساخته شده که هر کدام برای کار با انواع ساینده ها استفاده می شود به طور مثال اهرم ساخته شده از کاربید تنگستن برای کار با ساینده های معدنی استفاده می شود نازل سیلیکون کاربید بور و کاربید برای کار با ساینده های سخت مانند اکسید آلومینیوم استفاده می شود
اتاق بلاستینگ :
اتاق بلاستینگ ورژن بزرگی از دستگاه کابین سندبلاست است که اپراتور بلاستینگ در آن کار می کند اتاق بلاستینگ دارای 3 تا 4 جزء است کاهش دهنده گرد و غبار ، سیستم بلاستینگ و اتاق . اغلب دستگاه های بلاستینگ دارای سیستم چرخه بازیافت و جمع آوری ساینده ها می باشند که ساینده ها را با بیل های بزرگ جمع آوری می کند و به دستگاه بلاستینگ بر می گرداند جهت انتقال کامل ساینده ها به دستگاه بلاستینگ یک پاروی مکانیکی به طور مرتب ساینده ها را جمه آوری می کند.
3 ) مواد ساینده
در اوائل سال 1900 اعتقاد بر این بود که دانه های لبه تیز بهترین مواد برای بلاستینگ هستند که بعد ها متوجه شدند که این گونه نیست
مواد معدنی : شن و ماسه سیلیس می توانند به عنوان نوعی از ساینده ها استفاده شوند این مواد به دلیل برخورد با سطح و شکسته شدن گرد و خاک زیادی تولید می کند که منجر به نوعی بیماری ریوی به نام سیلیکوزیس می شود جهت جلوگیری از این بیماری سیلیس با نوعی رزین پوشیده می شود استفاده از سیلیس در کشور های المان ، انگلیس ،سوئد ، و بلزیک ممنوع اعلام شده است ولی در بسیاری از کشور ها هنوز هم استفاده می شود..
یکی دیگر از مواد معدنی رایج ساینده گارنت است. گارنت گران تر از شن و ماسه است، اما اگر به درستی استفاده می شود، میزان بازیافت آن زیاد است در حالی که تولید گرد و غبار کمتر دارد و بدون خطرات ایمنی است همچنین اغلب گارنت به عنوان یک جایگزین برای جوش شیرین استفاده می شود.
کشاورزی: به طور معمول، خرده پوست میوه و یا دانه های میوه.هستند .که از آن ها به عنوان ساینده استفاده میشود این ساینده های نرم برای جلوگیری از صدمه زدن به مواد زمینه ای هنگام تمیز کردن آجر یا سنگ، از بین بردن نقاشی های دیواری، و یا حذف پوشش از تخته مدار چاپی در حال تعمیر استفاده می شود.
مصنوعی: این بخش شامل نشاسته ذرت، نشاسته گندم، بی کربنات سدیم، و یخ خشک. است . این مواد ساینده “نرم” نیز برای جلوگیری از صدمه زدن به مواد زمینه ای در هنگام تمیز کردن آجر یا سنگ، از بین بردن نقاشی های دیواری، و یا حذف از پوشش از تخته مدار چاپی در حال تعمیر استفاده می شود. سودا بلاستینگ با استفاده از جوش شیرین (بی کربنات سدیم) است که در اثر برخورد با بدن آسیبی نمی رساند.
مواد ساینده مصنوعی دیگری هستند که از بازیافت به وجود می آیند . به عنوان مثال، سرباره مس، سرباره نیکل و خاکستر زغال سنگ، مواد ساینده مهندسی (به عنوان مثال، اکسید آلومینیوم، کاربید سیلیکون یا carborundum، دانه های شیشه ای، سرامیک شات / شن)، و محصولات بازیافت (به عنوان مثال، پلاستیک ساینده ، شن شیشه ای). هستند.
فلزی : مانند :شات فولادی، سنگ ماسه فولاد، شات فولاد ضد زنگ، برش سیم ، شات مس ، شات آلومینیوم، شات روی.
4) ایمنی
عملیات پاکسازی از طریق بلاستینگ ممکن است برای سلامتی اپراتور خطراتی ایجاد کند به طور خاص در بلاستینگ سیار و در اتاق بلاستینگ و مقدار زیادی از گرد و غبار از طریق انفجار ساینده از بستر و ساینده وجود دارد گر چه بسیاری از ساینده های مورد استفاده در اتاق انفجار خطرناک نیست مانند( شات teel و ماسه، چدن، آهن، اکسید آلومینیوم، گارنت، پلاستیک ساینده و مهره های شیشه ای) ولی ساینده های دیگر مانند (شن و ماسه، سرباره مس، سرباره نیکل و استارولیت ،سیلیس و یا فلزات سنگین) دارای خطر بالایی هستند ،با این حال در تمام موارد استفاده از آنها می توانید خطر جدی برای اپراتور، مانند سوختگی با توجه به پیش بینی های (پوست و یا ضایعات چشم) اتفاق می افتد و یا به دلیل راه رفتن بر روی شات دور بر روی زمین پراکنده، قرار گرفتن در معرض گرد و غبار خطرناک، خستگی حرارتی، ایجاد فضای قابل انفجار، و قرار گرفتن در معرض سر و صدا بیش از حد. اتاق بلاستینگ و تجهیزات بلستینگ قابل حمل به این خطرات وجود دارد و یا پاشش رنگ بر پایه سرب می تواند در هوا می تواند به سیستم عصبی مضر آسیب برساند.
در ایالات متحده اداره شغلی (OSHA )ایمنی و بهداشت راه حل هایی برای مقابله با خطرات بالقوه ارائه داده است با این حال همچنان برای استفاده از شن و ماسه سیلیس اجازه داده می شود حتی اگر کلاه بلاستینگ مورد استفاده قرار بگیرد به اندازه کافی در حفاظت اپراتور بلاستینگ موثر نیست . برای مقابله با گرد و غبار بیش از حد مجاز محیط از دستگاه تنفسی برای انجام عملیات بلاستینگ در ایالات متحده استفاده می شود که توسط موسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی (NIOSH) تایید شده است.
تجهیزات ایمنی معمولی برای اپراتورها شامل:
کلاه ایمنی شامل هود مکش و یک سیستم تعلیق که به اپراتور اجازه می دهد تا سرخود را به راحتی تکان بدهد، یک پنجره نمایش با لنز قابل تعویض و یا حفاظت از لنز و شلنگ هوا .
منبع تغذیه هوا با درجه D :شلنگ هوا که معمولا به یک منبع هوای تحت فشار وصل شده است. منبع تغذیه هوا با درجه D که توسط OSHA تایید شده است. این سیستم شامل یک تنظیم کننده فشار، تصفیه هوا و یک مانیتور مونوکسید کربن است
حفاظت کننده از گوش
حفاظت کننده بدن: که شامل دستکش و لباس چرم شامل کت و شلوار چرم
در زمان قدیم زمانی که هنوز سندبلاست به عنوان یک شغل به طور گسترده معرفی نشده بود و کسی اطلاع زیادی از آن نداشت اپراتور ها به دلیل عدم آگاهی و عدم استفاده از لباس های ایمنی در معرض خطرات بزرگی بودند و از سیلیس به طور گسترده استفاده می کردند و متوجه خطرات آن نبودند تا این که اداره حفاظت از سند بلاست کاران تشکیل شد و خطرات سیلیس و رعایت نکردن ایمنی را برای آنان توضیح داد
خطر ثانویه ای که برای اپراتور ها وجود دارد استفاده نادرست از داربست در فضاهای کوچک است
مسمومیت با گاز مونوکسید کربن خطر دیگر برای اپراتور های بلاستینگ است
5) کاربرد های مدرن سندبلاست
حکاکی حروف بر روی سنگ قبر گورستان یکی از مدرن ترین استفاده سند بلاست است . سندبلاست همچنین می توانید برای تولید علامت های سه بعدی استفاده می شود این نشانه ها اغلب ترکیبی از پوشش برگ طلا و پس زمینه شیشه ای است. سندبلاست همچنین می توانید بر روی شیشه اکریلیک شفاف و شیشه به عنوان بخشی از یک لوگوی فروشگاه و یا طراحی داخلی انجام می شود. از سندبلاست می توان برای بازسازی ساختمان ها و یا ایجاد آثار هنری (حک شده و یا شیشه ای مات) استفاده کرد تکنیک های سندبلاست برای تمیز کردن بدنه کشتی، و همچنین آجر، سنگ، و کار بتن استفاده می شود. سندبلاست برای تمیز کردن سازه های صنعتی و همچنین تجاری استفاده می شود، اما به ندرت برای قطعه غیر فلزی استفاده می شود.
